Dorian Koçi Doktorant i Shkencave Historike Nëndrejtor i Muzeut Historik Kombëtar Emigracion i politikiviteve 1944-1949 dhe Mid’hatFrashëri Nacionalizmi shqiptar gjatë Luftës së Dytë Botërore u përball me dy sfida kontradiktore me njëra-tjetrën.
Nga njëra anë, me agresionin e 7 Prillit, kur u rrëzua pavarësia e Shqipërisë, një ideal dhe realitet historik që nacionalistët shqiptarë kishin kontribuar, duke krijuar shtetin shqiptar më 28 Nëntor 1912, por në të njëjtën kohë nxitja dhe krijimi i një Shqipërie që përfshinte disa territore të banuara nga shqiptarët siç ishte rasti i Kosovës, pjesës perëndimore të Maqedonisë, ngrohu shpresat për një rikorrektim kufijsh dhe korrigjim të historisë.
Këto ishin arsyet që një pjesë rezistuan në heshtje dhe filluan të ndërmerrnin plane për t’u organizuar për një kryengritje të përgjithshme të ngjashme si Lufta e Vlorës, afro 20 vjet më parë, ndërsa një pjesë tjetër të joshur nga “Shqipëria e Madhe” u rreshtuan në administratën e pushtuesit, duke menduar se tashmë Shqipëria e kishte gjetur veten në rendin e ri fashist.Dorëzimi i kurorës së Skënderbeut, mbretit të Italisë Viktor Emanuelit III, është akti më i turpshëm i kolaboracionistëve shqiptarë dhe që besoj se nuk bën krenar askënd, ndërkohë një pjesë e nacionalistëve u organizuan në organizatën e “Ballit Kombëtar” të udhëhequr nga Mithat Frashëri.
Ky grupim politik ishte jo vetëm antiitalian pasi në agresionin e 7 prillit shikonin rrëzimin e pavarësisë kombëtar, po aq dhe republikan pasi kërkonin të ndërmerrnin reforma të thella , përfshi atë agrare pas luftës. Diku në sfond, para pushtimit ishin dhe komunistët, të shpërndarë pa një parti, idealistë por edhe të dëshiruar për të kryer reforma sociale sa më të shpejta në një Shqipëri që kishte mbetur si një muze arkaik i feudalizmit të vonë, ku që nga ikja e Perandorisë Otomane nuk ishte ndërmarrë ndonjë reformë që të zbuste pabarazinë e tmerrshme sociale. Sulmi i Gjermanisë Naziste mbi Bashkimin Sovjetik, atdheun e tyre ideologjik i çliroi nga çdo kompleks pasiviteti dhe nën direktivat e drejtpërdrejta të Komiternit u organizuan në një parti politike, që shumë shpejt rezultoi të ishte shumë efikase në organizim dhe në lëvizjen ilegale.
Pushtimi i vendit rrëzoi shumë mite mbi të cilën shqiptarët e viteve ’30 kishin sendërtuar identitetin e vet, ndaj edhe përpjekjet për të rifilluar një luftë çlirimtare sigurisht që nuk do të kalonin përmes së njëjtës shkollë mendimi dhe veprimi. Karta e Atlantikut në gusht të vitit 1941 e nënshkruar midis Anglisë dhe SH.B.A përfshin të dy opsionet e mundshme tërezistencës aktive shqiptare, parimin se nuk do të njihej asnjë ndryshim kufijsh i vendosur gjatë luftës, por në të njëjtën kohënjihte dhe të drejtën e vetvendosjes së popujve. Nacionalistët shqiptarë me në krye Mithat Frashërin besonin në këtë parim, ndaj përpjekjet dhe mundi i tyre shkonte në drejtimin e mundësisë së mbajtjes së kosovës dhe territoreve të tjera shqiptare në Shqipërinë e pasluftës. Zhvillimet politike të përfundimit të Luftës së Dytë Botërore sollën në pushtet komunistët dhe vendosjen e regjimit totalitar. Sëbashku me hyrjen e qeverisë komuniste në Tiranë u instalua dhe aparati i dhunës çka bëri që shumë figura politike të emigronin në Itali dhe vende të tjera si emigrantë politikë. Mes tyre ishte dhe Mithat Frashëri që e la Shqipërinë në 22 nëntor për të arritur të nesërmen në Bari.
Albanian political exiles living in Italy was very difficult not only by the economic situation but also because Great Britain and SH.BA had not yet clear how they will behave with the new regime of Tirana and they still continued to be in alliance with Union Soviet. During the 1945 political emigration continued the reorganization process of the old anti-communist parties, “National Front” and “legality” and along with them and organizing new groups. On December 31, 1945 was held the Second Congress of the National Front, in Reggio Emilia, Italy. In the middle of the approved program fight against communism came. In this Congress statute was passed, the Decalogue, a document entitled “Eight Points of Albanian nationalism” and “Political Principles”. In 1946 Italy was created and organizations Independent National Bloc, among whose adhered quite proitalianë the pro-fascist immigrants, where as helmsman and mastermind of this organization considered Ernest Kolic. After his group was also created Demi-Labor, which kryhesohej Ibrahim Farka, Seit Kryeziu and Ihsan Toptani. At this time existed the group of Kosovars driven by Jafer Deva. In 1948 he raised the issue of joining the groups that were created in exile, which was driven by the conflict that broke out between Communist Party of Albania Communist Party of Yugoslavia. Substantial efforts for unity encountered problems even within the groups themselves, who have their divergences between the different opinions on the organization of the struggle against the communist regime in Albania and the form that regime should be established after his ouster. National Balli accept in principle the merger,
Elementi i ri i Ballit ishte kundër bashkimit me Bllokun Kombëtar Indipendent, pasi ai kishte bashkpunuar me italianët gjatë pushtimit, kurse grupi i Mithat Frashërit kishte marëdhënie jo të mira me monarkistët, për arsye se ai dhe pasuesit ishin republikanë të vendosur. Qëndrimi i “Ballit Kombëtar” dhe roli i tij për bashkimin e grupeve ishte i rëndësishëm, sepse ai përbënte forcën më të madhe dhe më me influencë në emigracionin shqiptar. “Balli Kombëtar” kishte shumicën e emigracionit politik në Itali, në Angli, në Australi, në SHBA e në Kanada. Ndërsa Legaliteti kishte më shumë ndikim në emigracionin politik në Greqi, në Turqi, në Egjipt etj.Në mërgim Mid’hat Frashëri gjalloi në kampet e regugjatëve, tok me bashkëluftëtarët e vet, pa u ndarë asnjë çast nga shokët në të gjitha vitet e mërgimit dhe pa pranuar ftesat e shumta të miqve dhe personaliteteve të ndryshme të Evropës për t’u vendosur në Romë, Paris, Stamboll etj. Ai e ndau dhimbjen dhe vuajtjen me bashkëatdhetarët: kemi dy vjet që u detyruam të largohemi nga Shqipëria dhe të bëhemi refugjatë. Sot në tokën e mërgimit të anës perëndimore të Adriatikut , jemi afër 750 shqiptarë, në mes të të cilëve edhe gra , kalamaj dhe pleq. Në Greqi janë 800 refugjatë të tjerë të larguar nga atdheu dhe mezi të shpëtuar nga masakrat, despotizma dhe tmerri që ka mbuluar Shqipërinë. Këta 1500 janë nga të gjitha anët e Shqipërisë : nga Konispoli, Shqipëria e Mesme dhe e Veriut dhe një numër i madh nga Kosova.
In May 1948 Mithat Frashëri laid the platform for the unification of immigration, but serious efforts to began talks during April-August months in April 1949, which was developed with the main leaders of the two groups that the National Front and Legality him, they had to deal reached agreement with each other, leaving aside the controversies about the form of the regime, who will be appointed by the Albanian people in a free vote.
While the communist government that Tirana still not recognized by the Anglo-American allies, using global context against civil victims of fascism, was called the Anglo-American authorities in Italy, the surrender of ashtëquajturve “war criminals”. The names of a long list of prints the name of Mithat Frashëri to which the chairman of the central committee for the detection of war crimes, Manol Konomi wrote: Inspiratory and main organizer, chairman of the National Front orgamnizatës traitor. Responsible for the collaborationist policy of this organization with fascist Italian and German okuptatorët. It has delegated three exponents of this organization to participate in the quisling government during the German occupation. It gave the Germans any ndihmëdhe cooperated with them by any means for printing NCL War and the Allies. Responsible for all the massacres, tortures, burns and atrocities committed by this organization in collaboration with quisling governments and people against the occupiers.
Si mund të kuptohet lehtë nga teksti dhe gjuha e përdorur në kërkesën e qeverisë komuniste kishte eksagjerime dhe pasaktësira për të denigruar kundërshtarin politik ndaj edhe aletatët anglo-amerikanë nuk i morën parasysh këtë kërkesë, pavarësisht fakti që qeveria e Tiranës ushtronte presion mbi qeverinë italiane nëpërmjet të ngarkuarit me punë në Itali, Llambi Dishnica , i cili mbasi bisedoi për këtë çështje me senatorin komunist Eugene Reale(18 qershor 1948), raportonte se :Ia dhashë emrat e një sasie kriminelësh, si Mit’hat Frashëri.
Emigracioni shqiptar në kuadër dhe të ashpërsimeve lindje-perëndim dhe fillimeve të Luftës së Ftohtë do të fitonte vëmendjen e aleatëve por do të përpiqej që të organizohej edhe vet në një gupim bashkues për të qenë sa më efikas në aktivitetin e vet për të rrëzuar qeverinë komuniste së Tiranës. Krijimi i Komitetit Kombëtar “Shqipëria e Lirë” u shpall më 26 gusht 1949. Ky Komitet drejtohej nga Komiteti Egzekutiv, nën kryesinë e Mithat Frashërit. Në deklaratën e Komitetit “Shqipëria e Lirë” e miratuar në shtator 1949, në Londër, theksohej: se qëllimi i KKSHL ishte lufta për të fituar pavarësinë e Shqipërisë dhe për të siguruar sovranitetin e integritetin e saj. Pas përmbysjes së regjimit komunist do të caktohej nga populli shqiptar me votë të lirë forma e regjimit. Krijimi i këtij Komiteti e rriti aktivitetin antikomunist në emigracion.Mit’hat Frashëri në krye të këtij Komiteti që përbënte qeverinë shqiptare në emigracion përçoi sërish tiparet e politkës së tij paqësore dhe largpamëse për të arritur rezultatet më të larta me ndihmën e faktorit ndërkombëtar por pa dëmtuar popullin shqiptar. Unlike some extremists es hikonin overthrow the communist regime through a military intervention by the West (especially Greece), Midhat Frashëri was against any interference and overthrown by force, which would bring the country in addition to other victims unnecessary, and could cause another war. Mid’hati trying to do his duty as Albanian and respect the impartiality and integrity of Albania. Changes in Albania tëvinin from within, with all Albanians effort and with the help of democratic countries being faced not with guns, but with the confrontation of ideas, values and political, economic and social. Likewise a strong moral stance Midhat Frasheri held and political figures who will be participating in “Free Albania” committee. Since we can stand before the public opinion ot wings wings as collaborators with the people on the shoulders of cilëverëndojnë ugly events that made Albania a waste ending up in this situation> when asked Midhat Frasheri requires not cooperate with political figures they were tainted by collaborating with fascism during the Second World War developments in Albania. Standing telescopic and his konsukuent to this issue continues to be active even today when occasionally required to revizonohet attitude towards history and historical political figures who had positions in the fascist regime 1939-1943 and later during the German occupation. The first and main conditions imposed by the National Front to join a committee is Block Block Indipedent Indipedent make review of its ranks excluding dishonor elements as collaborators with Fascist Italy … For these refer more E.Koliqit, Libohovë, Dinos, Col. Duckling Mirakaj, Mustafa Kruja, John Markagjoni etc. This political maturity and the position of the cut against collaborators alarmed the government of Tirana in Albania without the Free Committee a governing body that is simaptinë win the West, but that could have an effect in Albania. Speech by Midhat Frasheri in London by the BBC airwaves, where he read the statement of the Committee “Free Albania” left much impression on migration but also on those few people who heard in Albania.
Qëllimi i Komitetit asht që të bajmë të njohun botës për vuajtjet mizore të popullit shqiptar dhe të sigurojë ndihmën e tij në përpjekjen për liri dhe demokraci. Komiteti do të përqendrojë të gjitha përpjekjet për të siguruar pavarësinë dhe integritetin tokësor të shqipërisë. Mbas lirimit nga diktatura komuniste, popullit do t’i jepet rasa të caktojë me zgjedhje të lira formën e regjimit që dëshiron dhe të vendosë një qeveri demokratike që t’i garantojë liritë politike e të drejtat njerzore dhe t’i sigurojë hyrjen në familjen e kombeve të lira demokratikë.